Enis Batur

“Yol bilen kervana katılmaz” diyor atasözü. İyi ama, ne demektir yol bilmek? Kaç kişide, nasıl, yol bilme, öğrenme dürtüsü, güdüsü, cüreti bırakıyor Hayat? Yüksek, uçarı, uçuk olan değil burada altı çizilen; düşük, düşkün olan da değil: Ortalama bir hayatın kalıbı çatlatılabilir mi?

Üstüste katlanan bir dizi durumdan harekete geçmek, doğrusu. Yazar, Kişi’nin hallerinden biri. Yazar’ı Adam’dan ayrı tutmak için birbaşına yeterli gerekçe. Ya Yazar’da birden fazla yazar, Adam’da birden fazla âdem barınıyorsa? Pek çok kişide gördüğümüz, varlığına tanık olduğumuz bölünme’lerin, bazı örneklerde, duvarları (hattâ tavanı, zemini) aynalarla kaplı bir odada yaşanan açı parçalanmalarında olduğu gibi kübist denilebilecek bir bakılma/görülme biçim(ler)i isteyeceği, istediği unutulmamalı. Bu petek mantığı, bu sinekgözü özelliği, karmaşanın katmanlarına yaklaşılmasını sağlayabilir.

“Yazmak” diyor Adam, “zaten açmak, açılmak değil ki: Topu topu aralanmak.”

Urbain’in kitabının anasavı önemli: Yolculuk, bir çıkış noktasıyla bir hedef arasında, sonra da ters yönde yaşanan bir çifte-yer-değiştirme eylemine indirgenemeyecek denli çetrefil bir örgüye dayanıyor: Kişi, yola çıkarken, kendi kimliğinin sınırlarını zorlamaya, içeriğinden uzaklaşmaya ya da taşmaya yöneliyor — yoldan çıkmak istiyor. Peki, görünmez ya da izlenmez olduğumuza bizi yolculuk yolculuğunda inandıran ne? Çarkımızın, devridaimin, bizi gözetlediğini bile unutmuş, gene de bizi gözetlemeden edemeyen çevremizin sınırlarının ötesine geçiyor oluşumuz mu?

Elviro Guarçez, uçak Lizbon’a doğru alçalırken sızdığını farkederek heyecanla yerinde dikiliyor.

Ofélia Queiroz, köşede yitip gitmişti, kıpırdayamamıştım. “Sizi tanımıyorum. Onun için özledim ya sizi, şimdiden.”