Батырлар жыры

Атқа мінді Алпамыс
Дәл он екі жасында,
Байбөрінің баласы,
Еркелеп өскен басында.
Құдай жалғыз, ол жалғыз,
Жолдасы жоқ қасында.
Бара жатып Алпамыс
Қапаланып жылайды.
880. Қайсар туған жас бала,
Қорлыққа қайтіп шыдайды.
– Есіктің алды шоңайна,
Жасағанша жалғызды
Жасамасаң болмай ма?
Осылай деп Алпамыс
Аттанды елдің шетіне.
Адам қарап бола ма
Арыстанның бетіне.
Бір ай жүріп арада,
890. Тайшық ханның ауылының
Жеткен екен шетіне.
Дем алыпты Алпамыс
Он бес күн жүріп бесінде.
Тайшық хан анда түс көрді,
Халқын жинап Тайшық хан
Сол уақытта сөйлейді.
– Менің түсім қағынды,
Қағынбаса не қылды?
Қызыл үлек буыршын
900. Өзіме тура шабынды.
Түс мәнісін таппадым,
Тістеп қашты бір төбет
Атамның күрзі шоқпарын.
Тауда да бар долана,
Айтқан сөзім оңа ма?
Жиделі Байсын елінде,
Қоңырат деген жерінде
Алпамыс атты жас берен
Атқа мінген бола ма?!
910. Осылай деп Тайшық хан
Бәріне бұйрық қылады.
Бас уәзір ханының
Бәрін түгел жинады.
Қол астындағы жанының,
Бәріне ақыл салады,
Тайшық хан естен танады.
“Түсірсек қолға ерді, – деп, –

Біл тасындай жайнады.

Екі жаста Алпамыс

Қалмаққа кеткен келініңіздің ізін

Байбөріні түйенің соңына салып қойды. Құлтай бабаңды қойдың соңына салып қойды.

Алпамыс қойдың жанынан өте бергенде, өзінің бар күнінде серке қоямын деп жүрген екі серкесі бар екен. Олар осы күнде тоғыз жасар серке болған екен. Солар енді Алпамыстың үзеңгісін иіскелеп, маңырап, Алпамыстың соңынан ере береді. Сонда Құлтай серкесін шөрелеп, бүкшеңдеп, жүгіріп келе жатып, айтқан сөзі:

– Бедеу аттың бестісі-ай,

Адамның азбас естісі-ай.

Қайда кетіп барасың,

Қарағымның ешкісі-ай,

Шөрей, жаным, шөрей!

Тау басында бұлағы-ай,

Жағалай біткен құрағы-ай.

Құл жұмсасаң болмай ма,

Қам қайғыға қалыпсың.

Жігітіңде құс салдың

Көтені түссін бүлкілдеп

Жәдігер: – Не жаздым, ағалар! – деп, жігіттерге қарап былай дейді:

– Ақша бір жауған қар еді,

Ғаріптің көңілі тар еді.

Алдыңа салып қуғандай

Айналайын, жәкелер,

Не жазығым бар еді?

Өзіңнің ішің емес пе ем,

Қас болсам құлмен қас болдым.

Әкем жақсы, ер еді деп,

1840. Дәулетіне мас болдым.

Қаладан келген қақпандай,

Бұқарадан келген мақпалдай.

Ел ішінде еңіреттің

Қылығынан тапқандай.

Байладың Құдай бағымды,

Сындырдың Құдай сағымды.

Қайда кеттің, әкекем,

Жалғыз балаң сағынды.

Өзімнен төмен иттерден

Байсын деген өзеннің

лайық өйеңді өжім айтамын