Hayatın bilgi değeri o hayatı yaşayan için yol, başkaları için tecrübe demektir. Hayatın varoluş ve ahlâk değeri de kulluk bilincimizi oluşturur. Başka hayatları anladıkça kendimizi anlarız, onlara ulaştıkça kendimize yaklaşırız. Bir başkasının hayatındaki hüzün, sevinç, başarı bizde aynı duyguların izdüşümünü oluşturur.

Başkasına giderken kendimizi de götürürüz, anlarken hemhâl oluruz. Başkalarının hayatı, tecrübeleri onlara varma, ulaşma anlamında aslında kendi hakkımızdaki bilgilerdir. İnsana, bir diğerinin başarısını ve sevincini anlama çabası güç katar, ona umut aşılar. İnsan karakterini inşa eden hâllerin önemli bir kısmı diğer insanlarda da gördüğümüz fikirlere ve hâllere katılmaktan, bu fikirleri ve hâlleri kendimizde hissedip yaşamaktan kaynaklanır. Kendimizi, yalnız kendimiz olarak anlayamayız. Ancak başkaları yoluyla kendimiz hakkında doğru bilgi elde edebiliriz, başkasını tanırken kendimizi de tanırız.

Ali Can