Alpaslan Işıklı

Liberallerin dillerinden düşürmedikleri bir diğer sav da, liberal ekonomik düzende kararların, aynı zamanda birer tüketici olan yurttaşların ortak iradelerinin ürünü olarak biçimlenmesidir. Bu noktadan hareketle “serbest piyasa” dedikleri düzeni, demokrasi ile özdeşmiş veya onun vazgeçilmez öncülüymüş gibi kabul ettirmeye çalışırlar. Oysa piyasada her yurttaşın tercihi eşit ağırlık taşımaz. Önemli olan, bir malın veya hizmetin talepçisi olanların sayısı değil, sahip oldukları satın alma güçleridir. Satın alma gücüne sahip olanlar azınlıkta da olsa, onların talep ettikleri mal ve hizmetler üretilir; satın alma gücüne sahip olmayan bir çoğunluğun gereksinim duyduğu mal ve hizmetler, insan ve toplum açısından ne kadar önemli ve yararlı olursa olsun üretilmez.

Sağlık hizmetlerinin özel sektöre terk edilmesi, öncelikle koruyucu sağlık hizmetlerinin daha çok ihmal edilmesi ve daralması sonucunu doğurur. Çünkü bu alanda piyasada talep doğması mümkün değildir. Örneğin, koleraya yakalandıktan sonra tedavi olmak için para ödemeye hazır çok insan vardır; ama, kolera salgınını önlemek için suların temizlenmesi sorununa piyasa mekanizması çerçevesinde çözüm beklemek boşunadır. Bu tür hizmetler, ancak, “herkese ihtiyacına göre” ilkesi doğrultusunda faaliyet göstermeleri mümkün olan kamusal hizmet birimleri tarafından yerine getirilebilir.

1848 Fransız Devrimi’nin önde gelen ismi, tanınmış aydın ve işçi önderi Louis Blanc “Çalışma Hakkı” başlığını taşıyan kitapçığında bu yöndeki mücadelelere öncülük eden görüşler ortaya koymuştur.