1990’ların başındaki hâkim düşünce, kapitalizmin sarsıcı krizler döneminin son bulduğu yönündeydi. Ama kapitalizm bir krizin girdabından çıkmadan bir diğerine yuvarlanıyor. Olan biteni anlamaya çalışanlar, kaçınılmaz olarak yüzlerini kapitalizmin en büyük eleştiricisi ve çözümleyicisi Marx’a ve Marksizme dönüyorlar. Bu derleme, Marx’ın kriz teorisinin anlaşılır bir açıklamasını sunuyor, yanı sıra 2008 kredi krizinin Marksist bir çözümlemesini yapıyor.

Beşinci Enternasyonal adlı İngilizce derginin özel sayısından yapılan seçkinin ilk bölümünde, Richard Brenner, Marksist kriz teorisinin anlaşılır bir özetini sunuyor. Marx’ın kâr oranlarının düşme eğilimi yasasının Marx’ın teorisinin temelini oluşturduğunu; Marx’ın teorisine yönelik temel itirazları çürüterek, bugünkü ekonomik gelişmelere nasıl ışık tuttuğunu ve Marx’ın ünlü yasasının, şiddetli değersizleşme ve durgunluk krizleriyle sonuçlanan 7–10 yıllık ticari-sınai çevrimlerin işleyişini nasıl açıkladığını gösteriyor.

İkinci bölümde, Michael Pröbsting, Lenin’in ünlü Emperyalizm Teorisi ve bu teorinin günümüzde geçerliliği üzerine odaklanıyor. Makale, Lenin’in, hem “can çekişen ve çürüyen” hem de çöküş çağındaki kapitalizm olarak tanımladığı emperyalizmle neyi kastettiğini inceledikten sonra, Lenin’in teorisinin, son yıllarda bazı ülkelerde şaşırtıcı derecede yüksek GSYİH büyüme oranlarına tanık olan bir dünyanın doğru bir analizini hâlâ sağlayıp sağlamayacağını soruyor.

Üçüncü bölümde, 2008 krizine ilişkin açıklamalara yer verilirken son bölümde E. Mandel’in “uzun dalgalar” teorisi üzerinde duruluyor.

Senem Çakmak Şahin

Kitap çevirileri