Yaşam Bilimlerinde Sık Kullanılan Latince Ön ve Son Ekler

Sözcükler, iletişimimizin temelini oluşturan özel yapı taşlarıdır. Özellikle belirli bir uzmanlık alanında çalışanlar için, doğru terimleri bilmek, etkili iletişim kurmanın kilit bir unsuru haline gelir. Bu kitap, bu nedenle terminoloji konusunda sizlere belirli bir alandaki terimleri anlamanız ve kullanmanız için bir rehber sunmayı amaçlamaktadır. Latince'de “prefix” terimi, bir kelimenin başına eklenen önek anlamına gelir. Bu önekler, kelimenin anlamını değiştirme, vurgulama veya belirli bir nitelik ekleyerek kelimenin kullanımını zenginleştirme amacını taşır.

Kelimeler, kelime parçalarıyla oluşturulabilir. İyi bir örnek, “transportation” kelimesidir. Kelimenin ortasında kökü bulunmaktadır. «Ulaştırma” kelimesinde kök, taşımak anlamına gelen “port”tur. Kökün önüne bir önek ekleyebiliriz. «Ulaştırma” kelimesindeki önek “trans”tir, yani karşıya. Sonek kökü takip eder. «Ulaştırma” için sonek “tion”—bir şeyi yapma eylemi anlamına gelir. Bunları bir araya getirerek ulaştırma kelimesini elde ederiz—bir şeyi karşıya taşımanın eylemi. Tüm kelimelerin üç bileşeni olmayabilir (örneğin, taşıma gibi). Birkaç kelime parçası menümüz: phone—ses; graph—yazmak; tele—uzak; mega—büyük; bize On dokuzuncu Yüzyıl icat isimlerimizi bir araya getirme olanağı tanır—telgraf, telefon, fonograf ve megafon. Birkaç kelime parçası daha eklersek: micro—küçük; scope—görmek; mikrofon, mikroskop, teleskop ve mikrograf gibi kelimeleri oluşturabiliriz.
Ön ekler ve son ekler, kelimelerin üzerine eklenerek onlara yeni anlamlar katarlar. Bu sözlük, Latince ve diğer dillerden türetilmiş yaygın ön ek ve son ekleri içerir ve bu eklerin kelimeler üzerindeki etkilerini ayrıntılı bir şekilde açıklar. Sözlüğün içeriği, dilbilimcilikten dil meraklılarına, öğrencilerden profesyonellere kadar geniş bir kitleyi hedeflemektedir.
Sözlüğün hazırlanmasında emeği geçen dilbilimciler, uzmanlar ve editörler, her bir ön ek ve son ek için doğru ve anlaşılır açıklamalar sunmaya özen gösterdiler. Ancak, dilin evrimine paralel olarak ön ekler ve son ekler de sürekli değişim gösterir. Bu nedenle, sözlüğünüzü kullanırken karşılaştığınız terimlere dair geri bildirimlerinizle bu kaynağı daha zengin ve güncel tutabilirsiniz.
Bu kitap, Biyoloji, Moleküler Biyoloji, Veterinerlik, Ziraat Tıp gibi yaşam bilimleri alanlarında Latince dilinin engin dünyasında kelimelerin ön ve son ekleri (prefix — subfix) Türkçe karşılığını içeren, Latince harflerin nasıl okunmasını gerektiğini örneklerle açıklayan rehber niteliği taşıyan bir kaynaktır.