Empati

Yaptığımız çalışmalarda, insanların iyi bir dinleyicide şu üç temel özelliği aradığını saptadık:

1. Karşısındaki konuşurken sözünü kesmemek

2. Yüz ifadesi ve sözlü tepkisiyle (“hı-hı”, “hmm” gibi) karşısındakini can kulağıyla dinlediğini belli etmek

3. Karşısındakinin söylediklerini kelimesi kelimesine tekrar edebilmek

• İyi bir dinleyici, tavsiye ve önerilerde bulunur. Yaptığımız araştırmada iyi bir dinleyicinin mutlaka karşısındakine, onun kabul edebileceği, üzerine düşünmeye değecek alternatif yollar sunan geribildirimler verdiğini gördük. Bu bulgu bizi biraz şaşırttı. Çünkü “filanca kişi doğru dürüst dinlemedi bile hemen çözüm önerilerini sıraladı” şeklinde şikâyetler duymaya alışıktık. Belki de bu bulgular bize, asıl meselenin tavsiye vermek olmadığını söylüyordur. Belki de önemli olan tavsiyenin sunuluşundaki yöntemdir. Bir diğer ihtimal de iyi bir dinleyici olduğunu düşündüğümüz kişilerden tavsiye almaya daha yatkın oluşumuzdur (Tüm sohbet sırasında susup sonra da tavsiyeler sıralayan ya da kavgacı ve eleştirel bir tutum sergileyip ardından da akıl veren biri güvenilir bulunmaz)

Sohbetin işbirliği içinde sürmesi gerekir. Yaptığımız araştırmalarda gördük ki geribildirimler, konuşan ve dinleyen kişiye rahatlıkla ulaşıyor ve iki taraf buna karşı savunmacı bir pozisyon almıyor. Oysa kötü dinleyici, karşısındakinin mantık hatalarını bulmaya odaklanmış bir hasım gibi algılanıyor. Sessizce dinlediğinde vereceği tepkiye hazırlık yaptığı düşünülüyor. Böyle davranmak sizi harika bir tartışmacı yapabilir ama asla iyi bir dinleyici yapmaz. İyi dinleyici, varsayımları sorgulasa ya da farklı görüş belirtse bile dinlediği kişi onun yardım etmeye çalıştığını bilir, onu asla bir münazarayı kazanmaya çalışan biri gibi görmez.

İyi bir dinleyici olmak için karşınızdaki konuşurken sessiz kalmak yetmez. Sanılanın aksine en iyi dinleyici, sürekli soru sorarak zihin açan kişidir. Nazik sorularıyla eski varsayımları yapıcı bir biçimde zorlar. Öylece oturup sessizce kafa sallamak bir kişinin sizi dinlediğini ispatlamaz. Tam tersine, güzel sorular yönelten dinleyici sadece dinlemekle kalmaz, bu onun duyduklarını iyi anladığını ve ek bilgiler istediğini de gösterir. İyi bir konuşma, birinin konuşup birinin dinlediği tek taraflı bir faaliyet değil karşılıklı bir etkileşimdir. İyi bir dinleme de ancak bir diyalog zemininde gerçekleşebilir.

• İyi bir dinleyici olmak için konuşan kişiyle, özsaygısını artıracak bir etkileşime girilmelidir. İyi dinleyicilerin ortak özelliği, dinlediği kişi için o sohbeti olumlu bir deneyim haline getirmeleridir. Sohbet sırasında pasif kalınır veya konuşmacı eleştirilirse bu mümkün olmaz. İyi bir dinleyici karşısındaki kişiye, ona destek olduğunu ve güvendiğini hissettirir. Her türlü konunun ve farklılığın çekinmeden tartışılabileceği, güvenli bir ortam yaratır.

Çünkü insanlara nazik davrandığınızda kendilerini sizin için geliştirme isteği duyarlar” diye ekledi.

Olaylara başkasının gözünden bakabilme becerisi çok önemlidir.

1. Sakin olun. Doty, her şeyden önce öfke ve yılgınlık gibi duyguları kontrol etmek gerektiğini söylüyor. “Bir adım geri çekilip duygularınızı kontrol altına alın. Duygusal davranırsanız, meseleye rasyonel yaklaşamazsınız. İyice düşünmek için kendinizi geri çekerseniz daha makul, mantıklı ve kontrollü bir tepki verebilirsiniz.” Özfarkındalığınızı artırıp duygusal kontrolünüzü güçlendirmek için meditasyon yapabilirsiniz.12

Vereceğiniz öfkeli bir tepki, sadakat ve güven duygusunu zedelemekle kalmaz

DANIEL GOLEMAN, Rutgers Üniversitesi, Organizasyonlarda Duygusal Zekâ

Öte yandan kendini korumak için duygularını körelten kişi, empati becerisini tamamen yitirebilir.